19. 03. 2024

Nowe artykuły:
AktywujeMy Wrocław: raport z wydarzenia bezprecedensowego.

AktywujeMy Wrocław: raport z wydarzenia bezprecedensowego.

Poniżej prezentujemy raport z 2 i 3 spotkania z cyklu AktywujeMY Wrocław, organizowanego przez nas w ramach projektu Progg Living Lab. Czego takie spotkania mogą nas nauczyć? „Dzięki takim przedsięwzięciom udaje się oddać w działaniach politycznego ducha oddolnej, autentycznej demokracji” – pisze Wojtek Ufel.


Dnia 6 kwietnia 2013 roku w sali konferencyjnej Stary Ratusz odbyły się pierwsze – wstępne – warsztaty z cyklu AktywujeMY Wrocław. W ich trakcie uczestnicy przy 5 stolikach i w zmieniających się grupach w sposób bardzo ogólny dyskutowali o swoich największych bolączkach i najciekawszych ideach dotyczących Wrocławia. Szczegółowe raporty z tego wydarzenia dostępne są w innych artykułach na naszym portalu, dlatego tutaj tylko przypomnimy, że efektem był katalog najbardziej istotnych dla mieszkańców spraw, którymi zajmowaliśmy się szczegółowo na kolejnych spotkaniach.

Na kolejne spotkania – które zgodnie z naczelną ideą fraktala Progg LivingLab miały charakter coraz dalej idącego społecznego eksperymentu – przygotowaliśmy nową metodologię: Friendly City Space (w dwóch wariantach). Opiera się ona na znanej formule Open Space, którą zmodyfikowaliśmy specjalnie na potrzeby naszych warsztatów. Rola organizatorów ograniczała się tutaj do narzucenia generalnego tematu, chociaż i ten został de facto już wcześniej wskazany przez uczestników pierwszych warsztatów. Następnie mogliśmy już tylko obserwować szokująco pozytywne efekty ko-kreacji mieszkańców Wrocławia.

 W warsztatach które odbyły się odpowiednio 27 kwietnia (główna tematyka – infrastruktura miasta) oraz 18 maja (jak powinniśmy zarządzać miastem?) wspólnie wypracowaliśmy 5 szczegółowych propozycji, które nie tylko powstały w otwartych i partycypacyjnych formułach, ale również szczegółowe raporty (które znajdą się w pełnym, całościowym sprawozdaniu po zakończeniu cyklu naszych spotkań) wypracowane zostały przy udziale współtworzących je uczestników spotkań. Ponieważ jednak ilość poruszanych tam detali jest ogromna, a znajdą się one w przygotowywanym, obszernym raporcie, w niniejszej relacji chcemy przedstawić nasze dotychczasowe osiągnięcia w wersji skróconej.

AktywujeMY Wrocław – warsztaty nr 2: „Infrastruktura”

 Podczas drugiego spotkania z cyklu uczestnicy prowadzili swoje dyskusje w ramach dwóch stolików – zajmującego się transportem oraz zielenią miejską. Pierwsze dwie części to kilkadziesiąt minut dyskusji, w której mieszkańcy najpierw krytycznym okiem spojrzeli na obecną sytuację infrastruktury Wrocławia, a potem wymienili się uwagami dotyczącymi generalnych idei, dobrych praktyk z innych miast czy po prostu wizji przyjaznego miasta. Ostatnia część spotkania poświęcona była szczegółowemu wypracowaniu wybranego, pojedynczego zagadnienia.

 Przy stoliku zajmującym się transportem, główna uwaga uczestników w części ostatniej skupiła się na systemie Szybkiej Kolei Miejskiej. Korzystając z mapy, udało się zaprojektować siatkę połączeń kolejowych, która w kontekście obecnie funkcjonującego systemu wymagałaby tylko niewielkiego uzupełnienia, a w największej mierze reaktywacji już istniejących tras. Głównym celem uczestników było takie zaprojektowanie systemu SKM, żeby mógł on przejąć transport zarówno wewnątrz miasta Wrocław pomiędzy dzielnicami, jak i połączenia z okolicznymi gminami. Oprócz oczywistych inwestycji infrastrukturalnych, w projekcie zawarte też były uwagi dotyczące promowania wizerunku kolei jako przyjaznego i skutecznego środka transportu, który oferowanym komfortem nie odbiega od samochodu, a gwarantuje szybsze i tańsze przemieszczanie się z miejsca na miejsce. Istotnym elementem całej wizji było też połączenie systemu SKM z innymi środkami transportu, tj. komunikacją publiczną i – w szczególności – transportem rowerowym (w tym rowerem miejskim). Projektowanym efektem skutecznego wprowadzenia SKM we Wrocławiu jest uczynienie go miastem bardziej przyjaznym dla ludzi poprzez wyeliminowanie znacznej liczby samochodów, których używanie przestanie być na tyle atrakcyjne z powodu realnie istniejących, wygodnych alternatyw.

 Stolik zieleni miejskiej z kolei “wziął na warsztat” proces planowania i projektowania terenów zielonych we Wrocławiu, dla którego punktem wyjścia miałoby być uwzględnienie trzech czynników: mieszkających na danym terenie i wokół niego ludzi, czynników przyrodniczych oraz zastanego krajobrazu “miejskiego” – zabudowy, infrastruktury etc. W fazie rozpoznawczej w projekcie współudział mieliby brać zarówno specjaliści, jak i władze miasta oraz sami mieszkańcy – faza ta miałaby też opierać się na różnorodnej, otwartej metodologii. Faza planowania powinna w jeszcze większym stopniu skupiać się na aktywnym uczestnictwie mieszkańców – począwszy od kampanii informacyjnej, przez ciągłe konsultacje społeczne, kończąc na trzech ich “szczytach”, podczas których mieszkańcy mogliby uzupełniać swoje pomysły o wiedzę ekspertów oraz dokładnie prezentować je władzom miejskim. Monitoring społeczny jednak wcale nie miałby się zakończyć po realizacji projektu – niezwykle ważnym elementem projektu jest zarządzanie nowopowstałym miejscem. Roli opiekunów konkretnego miejsca wcale nie muszą pełnić miejscy urzędnicy! Mogą to być również i formalne oraz nieformalne grupy mieszkańców – organizacje, towarzystwa etc. Uczestnicy warsztatów poświęcili też chwilę na refleksję dot. finansowania projektów zieleni miejskiej – postulując odejście od standardowych modeli finansowania publicznego lub prywatno-publicznego, wyklarował się model partycypacyjnego finansowania takich projektów, gdzie obok miasta, sami mieszkańcy (poprzez fundacje, darczyńców, cegiełki, crowd-funding) też będą mieli swój wkład w tworzenie zielonej przestrzeni miasta.

 AktywujeMY Wrocław – warsztaty nr 3: „Zarządzanie miastem”

 Kolejne spotkanie poświęcone opracowaniu modeli przyjaznego zarządzania miastem oparte zostało na jeszcze bardziej innowacyjnej i zarazem partycypacyjnej metodzie. To sami uczestnicy wychodzili z inicjatywami dotyczącymi zagadnień, którymi będą się zajmować, do nich należało też zadanie zbudowania funkcjonalnych grup. W ramach tych warsztatów wypracowane zostały trzy modelowe rozwiązania w różnych tematykach.

 Pierwszy ze stolików zajął się tematem Rad Osiedli – ich miejscem i rolą w polityce miejskiej. Przede wszystkim uznaliśmy, że powinny one pełnić funkcję parasola i soczewki dla wielu lokalnie działających na danym osiedlu ruchów obywatelskich, zamiast tworzyć wobec nich konkurencję. Korzystając ze swoich zasobów materialnych, sieciowych i informacyjnych, Rady miałyby facylitować pracę tych organizacji, a także być mediatorem zarówno na poziomie osiedla (np. pomiędzy mieszkańcami a przedstawicielami biznesu), jak i miasta, gdzie pracując w porozumieniu z pozostałymi Radami Osiedli (np. w formie federacji), uzyskałyby znaczny wpływ na politykę miasta. Rady Osiedli miałyby też zmienić swój wizerunek – nie jako najniższego stopnia „władzy”, ale jako przyjaznych mieszkańcom osób z „sąsiedztwa”, do których zawsze można się zgłosić o pomoc i których funkcjonowanie faktycznie gwarantuje animację życia na osiedlu. Rady miałyby też mieć bardziej realny udział w świadomości mieszkańców danych osiedli – i to nie tyle oficjalnie zameldowanych, co faktycznie w danym miejscu zamieszkujących – również poprzez liczne ułatwienia dotyczące samego procesu wyborczego, co ostatecznie ma wpłynąć na znacznie wyższą frekwencję wyborczą.

 Ponieważ przy drugim stoliku spotkali się głównie architekci czynnie działający w zawodzie, skupiono się nad opracowaniem zasad projektowania osiedli mieszkaniowych, w których powstaniu udział mieszkańców byłby znacznie większy niż dotychczas. Wbrew pozorom byłaby to ogromna innowacja, bowiem współcześni architekci działający we Wrocławiu wychowani zostali pod wpływem idei modernizmu, który zakłada swoisty “kult eksperta”. Niestety, wyewoluował on w kierunku patologicznym: polega na zupełnym nieliczeniu się w projektowaniu osiedli z oczekiwaniami i preferencjami ich przyszłych mieszkańców. Władza architekta i dewelopera w tym się właśnie objawia, iż traktuje on ich jako jednostki statystyczne, mające statystyczne preferencje. Wszystko to sprawia, koniec końców, że w powstawaniu tak ważnych przestrzeni, jak mieszkania, liczy się tylko zysk, a w związku z tym projektuje się architekturę o jak najprostszych, wręcz stereotypowych rozwiązaniach, aby tylko można było wykonać ją standardowymi, przemysłowymi metodami. Skutkuje to tragicznie niskim poziomem architektury we Wrocławiu.  Dopuszczenie zatem do procesu projektowania osiedla i poszczególnych mieszkań ich przyszłych mieszkańców z pewnością zmieniłoby cały model powstawania architektury. Uczestnicy stolika zaprojektowali taki model partycypacyjnego projektowania osiedla – zostanie on przedstawiony w raporcie końcowym projektu “AktywujeMY Wrocław”.

 Trzeci stolik wziął na warsztat problem zanikającego we Wrocławiu prawdziwego dialogu kultur, proponując utworzenie Wrocławskiego Ośrodka Wielokulturowości. Coraz większa ilość obcokrajowców na stałe zamieszkujących Wrocław – miasto spotkań! – potrzebuje takiego miejsca po to, by kultywować, szerzyć i wzajemnie wzbogacać kulturę zarówno swoją, jak i lokalną, wrocławską czy polską; jednocześnie rozwiązanie to ma być pokojową i konstruktywną odpowiedzią na narastające nastroje rasizmu i ksenofobii – Ośrodek Wielokulturowości miałby za zadanie z jednej strony monitorowanie i reagowanie na przejawy takich zachowań, a z drugiej natomiast przeciwdziałałby postrzeganiu Wrocławia jako “miasta przykrych spotkań”. Ponadto znaczna część funkcji ośrodka obejmowałaby działania edukacyjne, informująco-promocyjne oraz organizacyjne, wspomagające oswajanie “obcych kultur”. Co więcej, Ośrodek poprzez swoje działania sieciujące włączałby mieszkańców o różnych korzeniach do aktywnego funkcjonowania ważnych, miejskich działań kulturalnych, tym samym wzbogacając jego ofertę. Działania te spełniane byłyby w ramach programu “Laboratorium Kultury”, łączącego działanie z edukacją np. mówioną, organizując spotkania z “żywymi kulturami”. Ponadto miejsce takie mogłoby być bardzo dobrym uzupełnieniem dla wydziału ds. cudzoziemców, wspierając szczególnie nowo przybyłe osoby w kwestiach prawnych i administracyjnych.

 Zamiast podsumowania

 W ramach, a nawet zamiast podsumowania, należy zwrócić uwagę na polityczne znaczenie spotkań z cyklu. Pierwsze kroki, które stawiamy na tym nierozpoznanym jeszcze gruncie społecznej partycypacji o charakterze wręcz deliberacyjnym, pokazują jak skuteczna i kreatywna jest to metoda. Poprzez współpracę najczęściej nieznających się wcześniej ludzi żywo zainteresowanych podobną tematyką, w bardzo krótkim czasie wypracować można fantastyczne idee odpowiadające na faktyczne potrzeby mieszkańców. Wzajemne inspiracje, wymiana informacji i tworzenie mądrości grupowej, grupowa innowacyjność oraz wspólna motywacja okazują się dawać rezultaty druzgocące dla obecnej formy rządów biurokratycznych.

 Co tak naprawdę udało nam się pokazać? Otóż to, że stosując nieszablonowe techniki kokreacji możemy w znaczny sposób usprawnić życie – na poziomie osiedla, miasta, regionu czy kraju. Z jednej strony otrzymujemy więc niesłychanie efektywne narzędzie do zarządzania swoim otoczeniem. Z drugiej natomiast – jednak nie jest to mniej ważne – w ten właśnie sposób udaje się oddać w działaniach politycznego ducha oddolnej, autentycznej demokracji. Jesteśmy na początku długiej i trudnej drogi popularyzacji tych rozwiązań na kolejnych poziomach, jednak pierwsze sygnały zdecydowanie wskazują na to, że obraliśmy dobry kierunek.

Podziel się opinią:
Pin Share

Comments

comments

About The Author

mm

Wojtek Ufel ­ - student i ­amator filozofii i politologii, szczególnie zainteresowany koncepcją demokracji deliberacyjnej oraz teorią tożsamości kulturowo­-politycznych. Angażuje się zawsze w kilka projektów naraz; wolontariusz z zamiłowania. W wolnym czasie rozwijając jedną ze swoich licznych pasji, poznając nowych (lub na ­nowo) ludzi, eksperymentując z różnymi instrumentami muzycznymi, żonglując lub po prostu zatapiając się w dobrej lekturze. Wegetarianin, turkofil i miłośnik couchsurfingu. Obszary specjalizacji na portalu progg.eu: demokracja, społeczeństwo, bieżące wydarzenia polityczne.

Related posts

Leave a Reply

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *