W książce pt. ’Punkt przełomowy’ Malcolm Gladwell próbuje zrozumieć takie zjawiska jak: nowe trendy w modzie, powstanie ruchów religijnych, przeistoczenie nieznanej książki w bestseller, etc.
Pojęcie 'punkt przełomowy’ (tipping point) narodziło się w USA w latach siedemdziesiątych XX wieku jako określenie momentu masowej przeprowadzki białych mieszkańców miast z centrów do podmiejskich dzielnic. Oznacza moment, w którym szala przechyla się na czyjąś strunę; moment, w którym sytuacja osiąga masę krytyczną; punkt wrzenia.
Gladwell wskazuje owe szczególne warunki, podaje 3 reguły rozprzestrzeniania się epidemii.
(1) Prawo garstki.
Prawo garstki – nawiązuje do teorii sześciu stopni oddalenia. Oznacza to, ze maleńka grupa ludzi jest powiązana z każdym przez kilku pośredników, a my wszyscy łączymy sie ze światem za pośrednictwem tej garstki. Prawo garstki wskazuje inicjatorów epidemii przekazu w osobach łączników, mawenów i sprzedawców. Jeżeli chcemy taką epidemię wywołać, musimy skupić uwagę wyłącznie na tych trzech grupach. Nikt inny się nie liczy.
Łącznicy – to osoby, które znają wszystkich. O znaczeniu łączników świadczy także to, kim są ich znajomi. W procesie rozprzestrzeniania się (bądź poszukiwania) nowych idei ’wątłe więzi’ odgrywają ważniejszą rolę od silnych. Przyjaciele należą do tego samego świata. Jednak znajomi – żyją juz w innych światach, wiec informacje, które posiadają są zupełnie dla nas nowe. Łącznicy – będący 'mistrzami słabych więzi’ – są najpotężniejszą siłą.
Łącznicy jednak nie wystarcza do rozprzestrzenienia sie epidemii. Kolejnymi graczami są: maweni.
Słowo 'mawen’ pochodzi z języka jidisz i oznacza osobę gromadzącą wiedzę. Maweni dostarczają informacji o wszelkich nowinkach. Nie tylko gromadzą wiedzę, ale i wykorzystują ją w praktyce. Np. na rynku – wyszukują promocje i dzielą się wiedzą o nich ze wszystkimi. Mawen chce pomagać ludziom dla czystej satysfakcji pomagania.
W epidemii społecznej maweni są bankami danych – dostarczają określonej informacji. Łącznicy – jako społeczne ogniwo – rozpowszechniają te informacje.
Trzecia grupa są – sprzedawcy, którzy używając perswazji rozwiewają wątpliwości ,co do treści informacji. Co powoduje, ze perswazja jest skuteczna? Często decydują delikatne sygnały pozawerbalne, określone ruchy głową, uśmiech, wyraz twarzy. Sygnały te są często nieuświadamiane. Ale bardzo skuteczne.
(2) Czynnik przyczepności.
Niemniej ważną od osoby przekazującej wiadomość jest treść przekazu. Szczególną właściwością, bez której wiadomość nie wywoła określonego skutku, jest 'przyczepność’. Czyli to, czy informacja zapada w pamięć. I czy zapada w pamięć na tyle, by zmienić czyjeś zachowania, zachęcić do działania. Np. reklama zapada w pamięć, gdy odbiorca zobaczy ją co najmniej 6 razy. Ale są i tańsze, prostsze sposoby – niż reklama telewizyjna. O przyczepności często decyduje drobny, błahy element przekazu. Zdarza się, że element przyczepności przeczy logice i zdrowemu rozsądkowi. Jeśli przedstawimy ideę w odpowiedni sposób, nikt nie będzie w stanie się jej oprzeć. Należy tylko znaleźć ten sposób.
(3) Siła wpływu środowiska.
Jesteśmy bardzo wrażliwi na zmiany w środowisku (fizycznym, społecznym). Wpływ ten może zaskakiwać. Np. zlikwidowanie graffiti w metrze nowojorskim wpłynęło na zmniejszenie liczby popełnianych tam przestępstw (tzw. teoria wybitej szyby). Zmiana najmniejszego szczegółu w bliskim otoczeniu może wywołać epidemię albo ją wygasić. Aby zwalczyć przestępczość, nie trzeba zaczynać od zwalczenia wielkich problemów, wystarczy np. wyłapać jeżdżących bez biletów…
Na czystej ulicy, w czystym metrze, człowiek staje się lepszym od kogoś kim był wśród śmieci i brudu.
Równie ważną częścią wpływu środowiska jest wpływ grupy. Grupa poproszona o rozważenie dowodu lub podjęcie decyzji, dochodzi do innych wniosków niż pojedyncze osoby. Członkowie grupy podlegają jej wpływowi, przestrzegają ustalonych norm, podlegają rożnym presjom, to ma kluczową rolę w początkowym etapie rozprzestrzeniania się epidemii.
Co odróżnia grupę będącą autentycznym autorytetem społecznym od grup pozbawionych wpływu? Tłumaczy to reguła '150′. Liczba 150 oznacza maksymalną liczbę osób, z którymi jesteśmy w stanie nawiązać autentyczne osobiste kontakty. Kiedy grupa rozrośnie się poza te granice, zaczyna samoistnie dzielić się na klany. W momencie przekroczenia punktu przełomowego '150′, gwałtownie zmieniają się zachowania członków wspólnoty. Dla dobra wspólnoty warto jej liczebność ograniczać do 150 osób. A więc siła środowiskowa jaką jest liczebność grupy jest równie ważnym czynnikiem.
Jak wywołać epidemię zmian politycznych zależy więc tylko od nas. Od tego czy będziemy mieli właściwych łączników, mawenów, sprzedawców. Czy znajdziemy właściwy czynnik przyczepności. I wreszcie – czy będziemy potrafili wykorzystać siłę wpływu środowiska.
Czy może się nie udać? 🙂
Malcolm Gladwell: Punkt przełomowy.