19. 03. 2024

Nowe artykuły:
Ekonomia zrównoważonego rozwoju

Ekonomia zrównoważonego rozwoju

Ekonomia zrównoważonego rozwoju (w ujęciu) Holgera Rogalla jest nowym paradygmatem ekonomicznym; dąży ona do zdefiniowania takich warunków gospodarowania, które przywracają rudymentarną racjonalność, tzn. zrywają z działaniami w perspektywie krótkookresowych zysków, z pominięciem wszelkich uwarunkowań płynących ze strony natury, i które abstrahują od uwarunkowań społeczno-kulturowych. Książka prezentuje szkołę myślenia ekonomicznego, która (wreszcie!) ujmuje gospodarkę holistycznie. Nie jest ona – jak w obecnym modelu – działalnością samą dla siebie, ale raczej wynika z całego szeregu uwarunkowań, których nie bierze pod uwagę obecna tzw. ekonomia neoklasyczna. EZR jest uprawiana w perspektywie: pełnego poszanowania natury i świata ludzkiej kultury, w którym ważną rolę odgrywa etyka. Niezwykłe jest i to, że autor zarysowuje nowy model pojmowania człowieka jako fundament dla całego systemu. Proponuje przejście od – obecnego modelu – homo economicus, do homo cooperativus. Ponadto, autor odnosi się do wszystkich najważniejszych tez ekonomii klasycznej i neoklasycznej wskazując kompetentnie ich nieprzezwyciężalne wady. Książka stanowi nieocenioną wartość – po raz pierwszy tak kompleksowo zarysowano nową wizję ekonomiczną, która może stanowić realną alternatywę dla obecnych całkiem zużytych już modeli. Lektura obowiązkowa dla każdego progosa (progresywisty).

P odstawy EZR zostały wypracowane na gruncie niemieckim. W szczególności w Wyższej Szkole Gospodarki i Prawa w Berlinie, od lat 90-tych prowadzone są prace nad rozwojem jej podstaw (wcześniej nazywanej ekonomią środowiskową). Od 2002 roku Towarzystwo Wspierające Rozwój Zrównoważony (www.gfn-online.de) wspiera proces badawczy. W 2009 roku Prof. Dr. Holger Rogall – wykładowca uniwersytecki ekonomii zrównoważonej, po wydaniu kilku książek przygotowawczych, opublikował pod tym samym tytułem podręcznik, który podsumowuje podstawy nowej szkoły gospodarczej. Praca została przetłumaczona na wiele języków. Jednocześnie z powstaniem książki GfN, którego przewodniczącym jest Holger Rogall, zainicjowało utworzenie sieci powiązań dla zwolenników ekonomii zrównoważonej (Netzwerk Nachhaltige Oekonomie, www.nachahltige-oekonomie.de) i rozpoczęło starania o poparcie jej zasadniczych twierdzeń  u ważnych przedstawicieli  Sustainable Science. Dzisiaj 250 osób i organizacji udzieliło poparcia, w tym 90 profesorów i docentów z Brazylii, Chile, Niemiec, Austrii, Polski, Szwajcarii i Wietnamu. Od 2011 grupa wydawców składająca się z prominentnych profesorów uniwersyteckich, wydaje coroczną publikację o ekonomii zrównoważonej, której celem jest rozpowszechnienie nowych idei gospodarczych.

Główne Twierdzenia Ekonomii Zrównoważonego Rozwoju:

Ekonomia zrównoważona znajduje się w fazie powstawania. Rozwija się na gruncie ekonomii środowiskowej i ekonomii ekologicznej. Przy czym przez zrównoważony rozwój rozumie się na jej gruncie:

„dążenie do zapewnienia wszystkim żyjącym obecnie ludziom i przyszłym pokoleniom dostatecznie wysokich standardów ekologicznych, ekonomicznych i społeczno-kulturowych w granicach tolerancji natury przez wprowadzenie w życie zasady sprawiedliwości wewnątrzpokoleniowej i międzypokoleniowej”

Jej podstawowe tezy to:

1. Silne zrównoważenie: oceniając, że dotychczasowy rozwój nie daje szans na dobrą przyszłość , dlatego EZR dostrzega konieczność zaistnienia nowego wzorca i stoi na stanowisku zrównoważonego rozwoju. Gospodarkę uważa za podsystem natury, a większość zasobów naturalnych według niej nie da się zastąpić. Dlatego odrzuca model trzech filarów, który zakłada równoważność poszczególnych wymiarów (ekonomii, środowiska, społeczeństwa – przypis JAS) ( z pominięciem bezwzględnych granic natury) i wytycza naturze bezwzględne granice. Za cel przy tm stawia sobie trwałe zachowanie zasobów naturalnych, a nie ich optymalne wykorzystanie.

2. Podejście pluralistyczne  – EZR czuje się zobowiązana do pluralizmu metodologicznego. Uznaje zatem pewne osiągnięcia ekonomii tradycyjnej i środowiskowej (np. społeczno-ekonomiczne wyjaśnienia nadmiernej eksploatacji zasobów naturalnych i wynikającą z tego dyskusję o instrumentach polityczno- prawnych).

3. Dalszy rozwój ekonomii tradycyjnej i ekologicznej w kierunku EZR: EZR dystansuje się od różnych wypowiedzi ekonomii neoklasycznej i domaga się radykalnej reformy jej treści. Krytyka obejmuje podstawy ( np. koncepcję człowieka), a także twierdzenia dotyczące zarówno narodowej polityki gospodarczej, jak i globalnych warunków sprawiedliwego społeczeństwa na świecie. W obszarze ekonomii środowiska i polityki środowiskowej  podważa uznawaną za bezwzględną suwerenność konsumenta, jak również dyskontowanie przyszłych kosztów i dochodów ze środków płynących z działań na rzecz ochrony środowiska naturalnego, a także dowolną zastępowalność wszystkich  naturalnych zasobów i wiele innych. Większego znaczenia nabiera także na jej gruncie aspekt sprawiedliwości.

4. Kluczowe elementy EZR (…) koncentrują się wokół pytań o to jak osiągnąć właściwe standardy ekologiczne, ekonomiczne i społeczno-kulturowe w granicach tolerancji natury, tak aby zrealizować i zasady sprawiedliwości międzypokoleniowej i wewnątrzpokoleniowej. EZR nie jest teorią statyczną, dostrzega potrzebę dyskusji i rozszerzania swoich zainteresowań poznawczych zgodnie z tendencjami globalnymi. Przy tym istnieje szereg kontrowersji, które wymagają jeszcze wyjaśnienia. Głównym punktem jest tutaj pytanie, jak zastąpić paradygmat wzrostu paradygmatem zrównoważonego rozwoju. Z punktu widzenia EZR wzrost w postępie geometrycznym w połączeniu z coraz intensywniejsza eksploatacją zasobów naturalnych nie jest możliwy przez długi czas. Dlatego w perspektywie długookresowej zastąpienie dzisiejszego paradygmatu wzrostu paradygmatem zrównoważenia jest koniecznym warunkiem trwałego rozwoju. Różne są natomiast koncepcje działania w perspektywie średniookresowej (stan zrównoważony ze niezmiennym PKB czy selektywny wzrost, który prowadzi do zmniejszenia zużycia zasobów mimo rozwoju gospodarczego).

5. Rozwój zrównoważony i EZR opierają się na etycznych zasadach, a tym samym postulatem osobistej odpowiedzialności za podejmowane działania: W centrum jej zainteresowania znajdują się tutaj główne wartości sprawiedliwości wewnątrzpokoleniowej i międzypokoleniowej i odpowiedzialność. Stąd wynika np. koncepcja użytkowania określonej ilości zasobów naturalnych, i.in emisji szkodliwych substancji na osobę. Do tego dochodzi uznanie innych ważnych zasad, takich jak: zasada zapobiegliwości , jak również zasady demokracji uczestniczącej i solidarnościowej oraz praworządności, z której wynika niezbędny społeczny dyskurs społecznego uczestnictwa wraz z ujęciem aspektów genderowych. Jednocześnie wynika stąd postulat, aby przeanalizować ponownie stosowany w tradycyjnej ekonomii, ale podważony  przez liczne badania ekonomii behawioralnej czy neurobiologii, nierealistyczny obraz człowieka postrzeganego, jako homo economicus. Powinien zostać zastosowany realistyczny obraz człowieka, który zdecydowanie bardziej bierze pod uwagę kooperacyjny potencjał ludzkiego działania (homo cooperativus) i jego heterogeniczności. Ponadto, powinien zostać zbadany potencjał przemiany kulturowej, przy czym głównym zagadnieniem pozostanie zrównoważona konsumpcja, która ma za zadanie przyczynić się do zrównoważonej produkcji i stylu życia.

6. Podejście transdyscyplinarne: EZR wykracza poza ujęcie czysto ekonomiczne i stara się analizować procesy gospodarcze w kontekście społeczno-ekologicznym, uwzględniając ujemne oddziaływania miedzy ludźmi a resztą przyrody. Przy tym szczególnie dużą rolę odgrywa tutaj zastosowanie spostrzeżeń oraz współpraca z innymi naukami społecznymi oraz naukami przyrodniczymi, humanistycznymi i inżynieryjnymi.

7. Konieczność zmiany warunków ramowych za pomocą instrumentów polityczno-prawnych: za pomocą instrumentów polityczno-prawnych trzeba zmienić warunki ramowe (gospodarowania) tak, aby dalszy rozwój gospodarczy pozostawał w granicach naturalnej wytrzymałości środowiska naturalnego. Do tego zastosowane będą kalkulacje cen standardowych oraz koncepcja dóbr merytorycznych.

8. Konieczność operacjonalizacji pojęcia zrównoważenia, nowe systemy pomiarów  oraz strategie działania EZR: przez formułowanie zasad, reguł zarządzania oraz nowych systemów pomiarów stopnia zrównoważenia i jakości życia należy dbać o to, aby zrównoważony rozwój nie stał się pojęciem pozbawionym treści. Inaczej niż w tradycyjnej ekonomii, w której jakość życia utożsamiana jest z dobrobytem (mierzonym poprzez PKB na osobę),EZR wymaga odpowiedniego systemu wskaźników i celów.

9. Globalna odpowiedzialność: podstawowym warunkiem zrównoważonego rozwoju jest m.in. wprowadzenie globalnych ram porządkowych (regulacja rynków finansowych, obejmująca podatek od transferu kapitału,  opłaty za korzystanie z z globalnych dóbr środowiskowych i wiele innych). Ważnym celem jest także obniżenie globalnego zużycia zasobów naturalnych o 50 % do 2050 roku. Należy przyjąć, że kraje przemysłowe z powodu swojego rozwoju historycznego i większej wydolności muszą odegrać tutaj role pionierów w urzeczywistnienia idei sprawiedliwości wewnątrz – i międzypokoleniowej, globalnego rozwoju zrównoważonego i uczciwych stosunków handlowych. Z tego też powodu muszą one obniżyć zużycie zasobów naturalnych o 80-95% do roku 2050. Owa odpowiedzialność musi znaleźć odzwierciedlenie we wsparciu finansowym, technologicznym itp.

10. Zrównoważony (społeczno-ekologiczny) gospodarka rynkowa lub mieszana: przedstawiciele EZR odrzucają zarówno kapitalistyczną gospodarkę rynkową, jak i centralne zarządzanie gospodarką, ponieważ są przekonani, że przyszłość maja tylko systemy gospodarki rynkowej w zrównoważonych ramach porządkowych. Aby zapewnić zrównoważony rozwój i zminimalizować skutki zawodności rynku, konieczne są też aktywne ingerencje polityczne. Ponadto należy wspierać zmiany w prawie własnościowym i instytucjonalnym (np. przemiany spółek kapitalistycznych w spółdzielnie, fundacje i przedsiębiorstwa komunalne, tak jak i ich nowe fundamenty  oraz zmiany w prawie akcyjnym.). Aby przyśpieszyć transformację spółek przemysłowych w gospodarkę zrównoważonego rozwoju, wybrane zostaną centralne obszary działań, w których proces transformacyjny powinien być prowadzony przy pomocy strategii wystarczalności, np. w zakresie – polityki gospodarczej, energetycznej, ruchu drogowego, rolnictwa i zasobów naturalnych. Szczególnie ważna jest tutaj  przebudowa produktów i przedsiębiorstw, w związku z czym ekonomika zrównoważonego rozwoju stanie się zarządzaniem na rzecz zrównoważonego rozwoju. To dotyczy również niezbędnych reform pieniężnych, finansowych i polityki walutowej.

Tłumaczenie: Ewa Surowiec,

Redakcja: Alexander Sikora

Tłumaczenie jest kompilacją materiału ze strony www Holgera Rogalla oraz tegoż książki EZR.

Podziel się opinią:
Pin Share

Comments

comments

About The Author

mm

Materiały redakcji Progg.

Related posts

Leave a Reply

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *